Feb 24(Jowhar)Guddoomiyaha Xiriirka Guud ee Ururrada Shaqaalaha Soomaaliyeed (SOCOTU), oo maalmahaan safar shaqo ku marayay dalalka Turkiga iyo Azerbaijan, ayaa heshiisyo muhiim ah la galay ururo shaqaale oo ka howlgala qeybaha caafimaadka, gaadiidka, farshaxanka, iyo macalimiinta.
Heshiisyadan ayaa xoojinaya wada-shaqeynta ka dhaxeysa SOCOTU iyo ururrada shaqaalaha caalamka, taas oo kor u qaadi doonta horumarka iyo xuquuqda shaqaalaha Soomaaliyeed.
Heshiisyadan cusub ayaa wax badan ka beddeli doona xaaladda shaqaalaha Soomaaliyeed, maadaama ay heli doonaan tababaro xirfadeed, aqoon kororsi, iyo fursado lagu horumarinayo xirfadohooda. Tani waxay sare u qaadi doontaa tayada shaqaalaha Soomaaliyeed, iyagoo ka faa’iideysanaya waayo-aragnimada iyo khibradda ay leeyihiin ururrada caalamiga ah ee ay heshiiska la galeen.
Guddoomiyaha SOCOTU ayaa sheegay in iskaashigan uu qeyb ka yahay dadaallada lagu horumarinayo nolosha shaqaalaha Soomaaliyeed, iyada oo la xoojinayo xirfadahooda iyo fursadahooda shaqo. “Shaqaalaha Soomaaliyeed waa laf-dhabarta horumarka dalka. Waa muhiim in aan siino tababaro iyo fursado shaqo oo ka caawinaya in ay la jaanqaadaan isbeddellada ka socda caalamka,” ayuu yiri Guddoomiyuhu.
Qodobada Muhiimka ah ee Heshiisyada La Gaaray
Heshiisyada lala galay ururrada shaqaalaha ee Turkiga iyo Azerbaijan waxay diiradda saarayaan dhowr qodob oo muhiim ah, oo ay ka mid yihiin:
1. Tababaro Xirfadeed iyo Horumarinta Aqoonta
• Shaqaalaha Soomaaliyeed oo heli doona tababaro casri ah oo ku saabsan xirfadohooda, si ay u horumariyaan aqoontooda una helaan fursado shaqo oo dheeraad ah.
• Tababarada ayaa diiradda saari doona xirfadaha kala duwan sida farsamada gacanta, tiknolojiyadda casriga ah, maamulka, iyo hoggaaminta.
• Waxaa sidoo kale jiri doona barnaamijyo tababar oo lagu qaadan doono gudaha Soomaaliya iyo dibadda si shaqaalaha loogu diyaariyo suuqyada shaqo ee caalamiga ah.
2. Isweydaarsiga Aqoonta iyo Khibradda
• Ururrada shaqaalaha ee dalalka Turkiga iyo Azerbaijan waxay la wadaagi doonaan SOCOTU khibradahooda iyo nidaamyadooda shaqo si wax looga barto hababka ugu wanaagsan ee horumarinta shaqaalaha.
• Waxaa la sameyn doonaa safarro isdhaafsi ah oo ay shaqaalaha Soomaaliyeed ku booqan doonaan xarumaha shaqo ee dalalkaasi si ay ugu bartaan nidaamyada shaqo ee horumarsan.
• Waxaa sidoo kale la dhisi doonaa xarumo tababar oo ay ka faa’iideysan doonaan xirfadlayaasha Soomaaliyeed si kor loogu qaado xirfadahooda.
3. Xoojinta Xuquuqda Shaqaalaha iyo Difaacidda Danahooda
• Heshiisyadan waxay sare u qaadi doonaan wacyigelinta iyo difaaca xuquuqda shaqaalaha Soomaaliyeed, iyada oo la xoojinayo doorka ururrada shaqaalaha ee dalka.
• Waxaa la sameyn doonaa sharciyo cusub oo lagu hormarinayo xuquuqda shaqaalaha, si looga hortago shaqo-xumo, mushaar la’aan, iyo cadaalad darro ka dhex jirta suuqa shaqada.
• SOCOTU iyo ururrada caalamiga ah waxay iska kaashan doonaan in shaqaalaha Soomaaliyeed ay helaan xuquuq siman, lana dhiso nidaam cadaalad ah oo shaqo.
4. Horumarinta Fursadaha Shaqo iyo Maalgashiga Shaqaalaha
• Shaqaalaha Soomaaliyeed waxay heli doonaan fursado shaqo oo ka baxsan dalka, iyada oo loo marayo iskaashi lala sameynayo shirkado iyo ururo shaqo abuur u sameeya shaqaalaha caalamka.
• Waxaa la sameyn doonaa barnaamijyo shaqo-abuur oo diiradda saaraya dhalinyarada Soomaaliyeed si ay u helaan xirfado shaqo oo la jaanqaadi kara suuqa shaqada ee caalamiga ah.
• Waxaa kor loo qaadi doonaa ganacsiyada yaryar (Small and Medium Enterprises – SMEs) si loo dhiirrigeliyo shaqo-abuurka gudaha Soomaaliya.
5. Xoojinta Taageerada Caafimaadka iyo Caymiska Shaqaalaha
• Shaqaalaha Soomaaliyeed waxay heli doonaan fursado caafimaad oo dheeraad ah, iyada oo la sameynayo xarumo caafimaad oo taageera shaqaalaha iyo qoysaskooda.
• Waxaa la xoojin doonaa nidaamka caymiska shaqaalaha si loo hubiyo in ay helaan daryeel caafimaad oo dhameystiran.
• Heshiisyada lala galay ururrada caafimaadka ee Turkiga iyo Azerbaijan waxay sahli doonaan in shaqaalaha Soomaaliyeed ay helaan adeegyo caafimaad oo tayo sare leh.
6. Kor u Qaadidda Tayada Waxbarashada iyo Tababarka Macalimiinta
• Macalimiinta Soomaaliyeed waxay heli doonaan tababaro casri ah oo kor u qaadi doona heerka waxbarasho ee dalka.
• Waxaa la sameyn doonaa xarumo tababar oo macalimiintu ka heli doonaan aqoon sare si ay u hormariyaan ardayda Soomaaliyeed.
• Waxaa la sameyn doonaa barnaamijyo waxbarasho oo lagu hormarinayo waxbarashada farsamada gacanta si dhalinyarada Soomaaliyeed ay u helaan xirfado la jaanqaadi kara suuqyada shaqo.
7. Xoojinta Iskaashiga Dhaqaalaha iyo Ganacsiga
• Waxaa la dhiirrigelin doonaa ganacsatada Soomaaliyeed si ay uga faa’iideystaan fursadaha ganacsi ee ka jira Turkiga iyo Azerbaijan.
• Waxaa la sameyn doonaa suuqyo wadaag ah oo Soomaaliya ka heli doonto fursado dhoofin iyo ganacsi oo dheeraad ah.
• Waxaa kor loo qaadi doonaa ganacsiga u dhexeeya dalalka si loo ballaariyo fursadaha shaqo ee shaqaalaha Soomaaliyeed.
8. Hormarinta Tiknolojiyadda iyo Digital Economy
• Waxaa la xoojin doonaa adeegsiga tiknolojiyadda si loo horumariyo ganacsiyada iyo nidaamyada shaqo ee gudaha Soomaaliya.
• Shaqaalaha Soomaaliyeed waxay heli doonaan tababaro ku saabsan adeegsiga tiknolojiyadda si ay u horumariyaan xirfadahooda.
• Waxaa la sameyn doonaa barnaamijyo digital ah oo shaqaalaha Soomaaliyeed ku heli doonaan aqoon cusub oo la xiriirta shaqooyinka casriga ah.
Gunaanad
Heshiisyada lala galay ururrada shaqaalaha ee Turkiga iyo Azerbaijan ayaa ah tallaabo weyn oo horumarineed oo u soo hoyatay shaqaalaha Soomaaliyeed. Iskaashigan wuxuu sare u qaadi doonaa tababarada xirfadeed, difaaca xuquuqda shaqaalaha, fursadaha shaqo, caafimaadka, waxbarashada, iyo horumarinta ganacsiga.
SOCOTU ayaa horey u muujisay dadaal xooggan oo ku aaddan horumarinta shaqaalaha Soomaaliyeed, waxaana la filayaa in heshiisyadan cusub ay sare u qaadaan koboca xirfadeed ee shaqaalaha, taasoo faa’iido weyn u yeelan doonta dalka iyo bulshada Soomaaliyeed guud ahaan.
Iskaashigan cusub ayaa caddeyn u ah sida SOCOTU ay uga go’an tahay horumarinta iyo daryeelka shaqaalaha Soomaaliyeed, iyada oo loo marayo xiriir caalami ah oo horseedi kara fursado ballaaran oo shaqo iyo horumarin ah.
SOCOTU waxay sii wadaysaa dadaallada ay ku xoojinayso iskaashiga caalamiga ah si loo hubiyo in shaqaalaha Soomaaliyeed ay helaan nolol wanaagsan, fursado horumarin, iyo xuquuq dhamaystiran.
